Skuteczna ambasador Małopolski Zachodniej

O przejęciu Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej, planach utworzenia w Oświęcimiu Centrum Historii i Kultury Romów, rozwoju turystyki oraz inwestycjach drogowych i rowerowej trasie VeloSkawa z członkiem Zarządu Województwa Małopolskiego Iwoną Gibas rozmawia Jarosław Zięba.

– Województwo Małopolskie przejęło Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej. Jakie były powody takiej decyzji?

Tak szybka procedura przekazania muzeum to ewenement na skalę Małopolski. Nasza decyzja i determinacja jest pokłosiem wagi sprawy i znaczenia tego miejsca. To pani Premier Beata Szydło zainicjowała powołanie tej placówki muzealnej upamiętniającej mieszkańców. Był rok 2017, ja byłam wiceprzewodniczącą Rady Powiatu w Oświęcimiu, przewodniczącym Rady Powiatu – Radosław Włoszek, starostą – Zbigniew Starzec, a wicestarostą – Jarosław Jurzak. Zaproponowaliśmy, aby na siedzibę muzeum przeznaczyć tzw. Lagerhaus, który był własnością Skarbu Państwa w administracji Powiatu. Remont i przygotowanie ekspozycji sfinansowało Ministerstwo Kultury i w kwietniu 2022 roku uroczyście otworzono wystawę. Obecne władze Powiatu stały jednak na stanowisku, że Powiatu Oświęcimskiego nie stać na dalsze utrzymanie finansowe i prowadzenie merytoryczne tej placówki i chciały ją przekazać Ministerstwu Kultury, które jest jej współorganizatorem. W takiej sytuacji, jako osoba zajmująca się kulturą we władzach Województwa Małopolskiego, zaproponowałam, aby współprowadzącym był właśnie samorząd wojewódzki.
W  Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej pokazywana jest tragiczna sytuacja miejscowej ludności po wybuchu II wojny światowej. Dokumentowana i przedstawiana jest pomoc więźniom niemieckiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau, niesiona z olbrzymią odwagą i poświęceniem przez mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej, przez bohaterów polskiego ruchu oporu.

Naszym obowiązkiem jest pamiętać. Naszym celem i zobowiązaniem jest rozwijać działalność Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej. Zmiana organizatora Muzeum ma na celu poszerzenie zakresu funkcjonowania instytucji oraz wzbogacenie możliwości działania tak, aby potencjał Muzeum służył zarówno potrzebom regionalnym, jak i ogólnokrajowym. Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, jako organ prowadzący lub wspólnie z innymi instytucjami, prowadzimy 24 instytucje kultury w całym regionie. Łączymy doświadczenie w tym zakresie z innymi instytucjami i tak też mam nadzieję, że będzie w tym przypadku. Współpraca z Ministerstwem Kultury, z innymi placówkami muzealnymi, w tym przypadku oczywiście z Miejscem Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau, b. niemieckim obozie koncentracyjnym i zagłady, pozwoli szerokiemu gronu odbiorców pokazać i przypomnieć o straszliwych czasach II wojny światowej. O ludziach różnych narodowości, którzy ginęli w tej „największej fabryce śmierci”, ale także o heroicznych postawach naszych przodków, Polaków, mieszkańców ziemi oświęcimskiej, którzy żyli wtedy w cieniu drutów kolczastych Auschwitz.

Cieszę się, że mogłam się wpisać w historię zmian w Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej. Pragnę podziękować wszystkim, którzy przyczynili się do jego powstania i doprowadzenia do dzisiejszego stanu. Dziękuję dyrekcji i pracownikom za wspaniałą i docenianą także przez specjalistów pracę. W szczególności pragnę podziękować pani premier Beacie Szydło oraz panu premierowi i ministrowi kultury prof. Piotrowi Glińskiemu. Ich zaangażowanie i osobisty wkład na rzecz stworzenia Muzeum jest olbrzymi.

– W Oświęcimiu powstanie także Centrum Historii i Kultury Romów. Proszę powiedzieć coś więcej na temat tej instytucji.

– List intencyjny w tej sprawie podpisaliśmy podczas lipcowej uroczystości w Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej. Samorząd wojewódzki i Stowarzyszenie Romów w Polsce będą współdziałać na rzecz utworzenia Centrum Historii i Kultury Romów w Oświęcimiu. Zakładamy, że placówka będzie funkcjonować w budynku przy ul. Berka Joselewicza 5 w Oświęcimiu, który Romowie przekażą na rzecz Województwa Małopolskiego.

Naszym wspólnym celem jest stworzenie placówki, która będzie dbała o zachowanie dziedzictwa kulturowego Romów w Polsce. Ogromną pracę wykonał tutaj Roman Kwiatkowski, prezes Stowarzyszenia Romów w Polsce. Pewne rzeczy wykraczają jednak ponad możliwości prezesa i samego Stowarzyszenia stąd uznaliśmy, że jako samorząd wojewódzki przyjmiemy na siebie kontynuowanie tych działań. Jestem przekonana, że do końca kadencji samorządu uda się powołać już formalnie tę instytucję.
Kolejne działania to m.in. przystosowanie wspomnianego budynku przy ulicy Joselewicza do standardów budynku użyteczności publicznej oraz rozwój istniejącej tam już wystawy. Z pewnością pomocne tu będzie Muzeum Okręgowe w Tarnowie, które ma ekspozycję dotyczącą Romów. Będziemy chcieli pokazywać w Centrum nie tylko martyrologię romską, ale także kulturę tej niezwykłej grupy etnicznej i narodu.

– W Zarządzie Województwa odpowiada Pani także za turystykę. Jak ta dziedzina ma się w naszym regionie?
– Małopolska, to najpiękniejszy i najczęściej odwiedzany region w Polsce. Dzięki danym pozyskanym z hurtowni danych teleinformatycznych pochodzącym od użytkowników smartfonów, wiemy, że będąc na półmetku wakacji, Małopolska odnotowuje spektakularne odbicie w ruchu turystycznym, szczególnie z zagranicy. W porównaniu z lipcem ubiegłego roku liczba gości z zagranicy przyjeżdżających do Małopolski w 2023 roku wzrosła o 150%. Co warte podkreślenia, przeważająca większość turystów nocuje w Małopolsce i płaci tu za usługi. Z badań ubiegłego roku wyliczono, że średnie wydatki turysty zagranicznego to ok. 1810 zł na osobę, a turysty krajowego to 539 zł na osobę. Tak więc wzrost liczby turystów to także wymierne wzrosty wpływów z turystyki. Na podstawie obecnych danych szacujemy, że w tym roku przekroczymy wpływy z rekordowego 2019 roku, kiedy wyniosły 15 miliardów. Oznacza to, że w tym roku do kieszeni małopolskich firm, samorządów i Małopolan trafi dodatkowo ponad cztery miliardy złotych.

– Skąd tak dobre wyniki?
– Do tak dużych wzrostów w ruchu turystycznym przyczyniły się działania zapoczątkowane już w 2021 roku w ramach projektu „Małopolska – cel podróży”. Małopolska Organizacja Turystyczna we współpracy z partnerami – Województwem Małopolskim i Miastem Kraków wdrożyły intensywną kampanię promocyjną na rynkach zagranicznych i rynku polskim. Działania objęły przede wszystkim rynek niemiecki, brytyjski, skandynawski i amerykański oraz rynek krajowy. Np. w kwietniu br. na rynku brytyjskim, niemieckim i austriackim ruszyła kampania w internecie, która realizowana jest przy wykorzystaniu najnowszych produktów i narzędzi marketingu w sieci. W jej ramach przygotowano między innymi spoty i banery podkreślające bogactwo oferty turystycznej Małopolski i Krakowa. Ta część kampanii potrwa do 31 października i zakłada dotarcie do ponad 15 milionów osób. Małopolskę wraz z jej stolicą można również podziwiać m.in. w topowych krajowych programach telewizyjnych, promujemy region również na antenie radiowej. To wszystko pozwala dotrzeć z zaproszeniem do Krakowa i Małopolski do każdego mieszkańca naszego kraju oraz do turystów z zagranicy.

Nie można tutaj także nie wspomnieć o współpracy Urzędu Marszałkowskiego, Miasta Krakowa czy Małopolskiej Organizacji Turystycznej z krakowskim lotniskiem, którego Małopolska jest także współudziałowcem. Po czasach jakże trudnej pandemii, w określonej sytuacji międzynarodowej spowodowanej agresją rosyjską na Ukrainę, Kraków Airport bardzo szybko odbudował siatkę połączeń, dziś to prawie 150 połączeń i rekordowe wyniki w 2023 r. Prezes zarządu Kraków Airport Radosław Włoszek w ostatnich dniach przedstawił najnowsze dane o ruchu podróżnych na krakowskim lotnisku. Na półmetku wakacji zostało tam obsłużonych niemal 5,3 mln pasażerów. Podkreślę, że w dotychczasowej historii Kraków Airport to najlepszy wynik osiągnięty w skali danego roku.

Warto podkreślić, że Projekt „Małopolska – cel podróży” realizowany jest w całości z Funduszy Europejskich w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014 – 2020. Budżet kampanii to 24 mln zł, w tym 16 mln zł przeznaczonych jest na część zagraniczną, a 8 mln zł na część krajową.

– Organizowane jest tu dużo różnego rodzaju wydarzeń.
– Bez wątpienia one też mają wpływ na rozwój turystyki. Olbrzymią promocję regionu zapewniła organizacja III Igrzysk Europejskich Kraków-Małopolska 2023. W wydarzeniu wzięło udział ponad 7000 zawodników z 50 krajów, a same zawody były transmitowane na cały świat. Ponadto bardzo bogaty program kulturalny, w tym roku osnuty wokół takich postaci jak np. Mikołaj Kopernik, a już we wrześniu obchodzona 45. rocznica wpisu krakowskiego Starego Miasta na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, wzmacniają ruch turystyczny i zainteresowanie Małopolską.

Warto również podkreślić rolę takich partnerów jak słynna Energylandia, w której gościliśmy ostatnio z panem prezydentem Andrzejem Dudą. Energylandia to niewątpliwie jeden z potężnych magnesów, przyciągających turystów do Małopolski.

– Jednym z najważniejszych dla mieszkańców tematów jest rozwój dróg. Województwo uczestniczy w projektowaniu i budowie m.in. obwodnic Zatora i Brzeszcz.
– Jeśli chodzi o Zator, to w tej kadencji udało się nam zrealizować obwodnicę Podolsza. A nie była to łatwa sprawa. Udało mi się przekonać marszałka Łukasza Smółkę, aby zamknąć przetarg z pierwszym wykonawcą i przyspieszyć termin realizacji poprzez wyłonienie nowej firmy. Działanie to zakończyło się sukcesem i już ponad rok kierowcy mogą korzystać z tej drogi.

Teraz zaczynamy remont mostu w Jankowicach, co jest sporym osiągnięciem, bo realizowane są remonty 3 mostów w całej Małopolsce. To ważna inwestycja dla Zatorszczyzny i całego regionu.

Myślimy też o obwodnicy Jankowic, czyli fragmencie drogi za Podolszem w kierunku Babic. Kręta, wąska droga nie daje odpowiedniej przepustowości i jest uciążliwa dla mieszkańców. Jeśli pozostanę na kolejną kadencję, to będę mocno zabiegała o realizację tego zadania. Natomiast kwestia odcinka obwodnicy Zatora od Energylandii w kierunku Wadowic to inwestycja Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad.

Coraz konkretniej wyglądają perspektywy budowy obwodnicy Brzeszcz. To będą prawie 4 kilometry zupełnie nowej trasy w ciągu drogi wojewódzkiej nr 933. Uzgodniony już został dokładny przebieg drogi, prowadzone są prace przygotowawcze, a do realizacji planujemy przystąpić w roku 2025. Koszty szacuje się na 66 milionów, z czego prawie 40 milionów złotych pochodziło będzie z Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg. Jak wszystko przebiegało będzie zgodnie z planem, nowym odcinkiem kierowcy będą mogli jeździć w 2027 roku.

Muszę w tym miejscu także wspomnieć o dwóch jeszcze bardzo ważnych kwestiach. Inwestycją o olbrzymim znaczeniu dla Oświęcimia i naszego całego regionu jest przecież ekspresowa droga S1, która powstaje na naszych oczach wraz z trzecim mostem na Sole. Można powiedzieć, że ta inwestycja to dzisiaj klucz do rozwoju gospodarczego Oświęcimia. Powstaje ona dzięki determinacji Pani Beaty Szydło i Ministra Andrzeja Adamczyka. Tak samo jak nowy dworzec kolejowy w Oświęcimiu, czy cały tak konsekwentnie realizowany w ostatnich latach intensywny rozwój i modernizacja sieci kolejowej. W ten rozwój połączeń i ich modernizację włącza się bardzo mocno samorząd Małopolski.

– Przenieśmy się w inną część naszego regionu. Kiedy możemy liczyć na kolejne odcinki VeloSkawa? Rowerzyści z zazdrością patrzą na VeloDunajec w okolicach Czorsztyna i chcieliby podobne trasy mieć nad Jeziorem Mucharskim.
– VeloSkawa to część projektu VeloMałopolska, który cieszy się bardzo dużą popularnością. Najbardziej znana jest chyba wspomniana trasa VeloDunajec. Dla nas to ważny element rozwoju turystyki w Małopolsce. Z 1000 km dróg rowerowych zaplanowanych w ramach VeloMałopolska, mamy już dostępnych ponad 600 km. Pozostałe 400 to między innym VeloSkawa, która jest w realizacji.
W toku jest budowa mostku na Ponikiewce oraz odcinka, dzięki któremu dojedziemy od Wadowic na koronę zapory w Świnnej Porębie. Ta część trasy zakończona zostanie jeszcze w tym roku. Zaawansowany jest także projekt odcinka między Wadowicami a Zatorem. Będę chciała, aby w przyszłorocznym budżecie zapewnić już pierwsze środki na realizację tego fragmentu VeloSkawa.

– Dziękuję za rozmowę.
– Dziękuję.